Λαογραφικά
Κουφοβδομάδα
Έτσι χαρακτηρίζεται η έκτη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, διότι δεν ψάλλονται πλέον Χαιρετισμοί στις εκκλησίες. Με αυτό τον τρόπο παίρνουν μιαν ανάσα οι ψάλτες και οι ιερείς για να αντέξουν στο πλήθος των ακολουθιών που συνδέονται με το Θείο Δράμα της Μεγαλοβδομάδας.
Κάλαντα για το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων
Α. Μικρασιάτικα (περιοχής Σμύρνης) για το Λάζαρο και τα Βάγια
Σήμερον έρχεται ο Χριστός
εν πόλει Βηθανία
με κλάδους, με βαΐα.
Έβγατε, παρακαλούμε,
για να σας διηγηθούμε
και να μάθετε τι γίνη
σήμερα στην Παλαιστίνη.
Εν τη πόλει Βηθανία
κλαίουν Μάρθα και Μαρία
Λάζαρον τον αδελφόν τους,
τον γλυκύν και γκαρδιακόν τους.
Τον μοιρολογούν και κλαίουν,
τον μοιρολογούν και λέουν.
Τρεις ημέρας τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέραν την τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να 'ρτη
και εβγήκεν η Μαρία
έξ' από τη Βηθανία
και εμπρός του προσκυνεί
και τους πόδας του φιλεί.
" Αν εδώ ήσουν, ο Χριστός μου,
δεν θ' απέθνησκε ο αδελφός μου.
Μα και τώρα εγώ πιστεύω
και καλότατα ηξεύρω
ότι δύνασαι, αν θελήσεις,
και νεκρούς να αναστήσεις."
"Λέγε, πίστευε, Μαρία,
άγωμεν εις τα μνημεία."
Και παρευθύς επήγασι,
τον τάφον τού εδείξασι.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει:
"Άδη, Τάρταρε και Χάρο,
Λάζαρο θα σου τον πάρω.
Δεύρο έξω, Λάζαρέ μου,
φίλε και αγαπητέ μου."
Και ευθύς από τον Άδη,
ως εξαίσιον σημάδι,
Λάζαρος απελυτρώθη,
ανεστήθη και σηκώθη,
ζωντανός, σαβανωμένος
και με το κέρι ζωσμένος.
Τότε η Μάρθα και η Μαρία
τότε όλη η Βηθανία,
Μαθηταί και Αποστόλοι
τότε ευρεθήκαν όλοι.
"Δόξα τω Θεώ", φωνάζουν
και τον Λάζαρο 'ξετάζουν:
"Πες μας, Λάζαρε, τι είδες
εις τον Άδη που επήγες;"
"Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους.
Δότε μου νερό λιγάκι,
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδίας μου, των χειλέων,
και μη με ρωτάτε πλέον."
Του χρόνου πάλι να 'ρθομε
μ' υγείαν να σας βρούμε
στο σπίτι σας χαρούμενους
και να σας τραγουδούμε.
Και εις έτη πολλά!
Β. Των Ελλήνων της Κορσικής για το Λάζαρο και τα Βάγια
Καλησπέρα σας !
Καλή χρονίτσα, ήρθ' ο Λάζαρος.
Ήρθαν τα Βάγια, ήρθ' η μέριμνα
των κορασίδων, κορασίδες μου.
Ακριοσταθείτε, παλληκάρια μου,
καλόν αφέντη να τιμήσομε,
καλή κυράτσα. Να μας δώκουνε
γλυκό κρασί και τρία δουκάτα.
Νύμφη φέρνουμε από την Πόλη,
το σκουφάρι της τρεις άγιους γραφίδες:
Άγιος Θεόδωρος κι Άγιος Δημήτρης κι Άγιος Στράτιος.
Πα δα που καλαντίσαμε, καλά μας απεράσουν,
καλά να παν τα έχει τους και τα 'ποδέλοιπά τους.
Αν έχουν θηλυκό παιδί, καλά να το παντρέψουν
κι αν έχουν σερνικό παιδί, στο γρίζο καβελάρης,
να σειέται , να λυγίζεται απάνω στ' αλογάρι.
Και τα μικρ' αρχοντόπουλα να κάμουν μπιχλιμπίδια,
τα μεγάλ' αρχοντόπουλα να κάμουν δαχτυλίδια.
Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος
Ολοκληρώνεται και φέτος η περίοδος της Πεντηκοστής και οι ψυχές των νεκρών θα επιστρέψουν μετά την πεντηκονθήμερη "άδειά" τους από τον Κάτω Κόσμο, στις αιώνιες κατοικίες τους. Ευχαριστημένες από την περιπλάνησή τους στους τόπους που αγάπησαν κατά το γήινο στάδιο της ζωής τους και από τις προσφορές των οικείων τους στο Μέγα Ψυχοσάββατο που προηγείται της Κυριακής της Πεντηκοστής θα επιστρέψουν στον Άδη περιμένοντας υπομονετικά την επόμενη περίοδο "αδείας", το Δωδεκαήμερο μεταξύ Χριστουγέννων και Θεοφανείων. Έτσι ο λαός μας συνδύασε την ανυποχώρητη, εν μέσω αιρέσεων και μακραίωνης δουλείας σε Φράγκους και Οθωμανούς, πίστη του στο Χριστό με τα αρχαία του έθιμα, εκχριστιανίζοντάς τα και αποδεικνύοντας για πολλοστή φορά στην ιστορική του διαδρομή τη μοναδική αφομοιωτική και συνθετκή πολιτιστικών στρωμάτων ικανότητά του. Το Μέγα Ψυχοσάββατο, λοιπόν, με τις άφθονες προσφορές ανθέων στα κοιμητήρια διασώζει τα Ανθεστήρια της Αρχαίας Αθήνας και κατόπιν τα Rosaria ή Rosalia των Ρωμαίων και των διαδόχων τους στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας Βυζαντινών (δηλαδή των Ελλήνων ή Εξελληνισμένων πολιτών της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με Βασιλεύουσα την Κωνσταντινούπολη) . Όσο για την Κυριακή της Πεντηκοστής και τη δέηση τη "γονατιστή" να τονιστεί ότι αποτελούν μια περίτρανη απόδειξη ότι ο Ελληνισμός κλίνει "γόνυ" (>γονυκλισία), δηλαδή γονατίζει και προσκυνεί μόνο τους νεκρούς του και τους αγίους του, γι' αυτό όταν εκφωνείται από τους ιερείς αυτή η δεήση-επίκληση του Αγίου Πνεύματος όλοι οι πιστοί γονατίζουν για να δεχθούν την Αγιοπνευματική χάρη, αλλά και για να μην πληγώσουν τις ψυχές των νεκρών τους που αυτές τις στιγμές επιστρέφουν στον Άδη.
Καλή Φώτιση!
Για την Πέμπτη της Αναλήψεως
Η σημερινή Πέμπτη μαζί με τη Μεγάλη Πέμπτη είναι οι σπουδαιότερες Πέμπτες στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας. Αυτές οι δύο Πέμπτες είναι η συμπερίληψη του σωτηρίου έργου του Χριστού, είναι η ενυπόστατη πραγμάτωση της «ὁδοῦ ἄνω κάτω» , του δρόμου της ζωής που είναι ταυτόχρονα ανηφόρα και κατηφόρα, όπως μας υπέδειξε ο Χριστός με την «εἰς ᾍδου κάθοδόν» του τη Μ. Πέμπτη και με την «Ἀνάληψίν» του σήμερα. Περαιτέρω, η σημερινή είναι η σπουδαιότερη από τις επτά «Λαμπροπέφτες» ή «Πρωτόπεφτα» της περιόδου της Πεντηκοστής, κατά τις οποίες τα παλιά χρόνια ο λαός μας (προσοχή! μη μας ακούσει η τρόικα!) δεν εργαζόταν, διότι τις συνέδεε με την Πέμπτη της Σταυρώσεώς Του, μιαν αποφράδα ημέρα, και επειδή παρετυμολογούσε την «Πέφτη» από το ρήμα «πέφτω» και δεσιδαιμονικά φοβόταν μην «πέσουν» οι βλαστοί και οι καρποί από κάποια θεομηνία (καταιγίδα, χαλάζι) και ματαιωθεί η καλοκαιρινή συγκομιδή. Μάλιστα σε κάποιες περιοχές είχαν το έθιμο όλες τις «Λαμπροπέφτες» να ξαναβάφουν από έξι αυγά «για να ζεί το στεφάνι (= το ανδρόγυνο) και τα παιδιά τους» (Από αυθεντική μαρτυρία Θρακιώτισσας στη λαογράφο Σταμούλη-Σαραντή) Υποθέτω ότι ο αριθμός των αυγών σχετίζεται με το δαιμονικό συμβολισμό του έξι. Επ’ ευκαιρία, γιατί οι κρατούντες έχουν τέτοια εμμονή με την κατάργηση ακόμα και της αργίας της Κυριακής; Μήπως ενοχλούνται, επειδή είναι η ημέρα του Κυρίου (Κύριος > Κυριακή) ;
(Οι λαογραφικές πληροφορίες είναι ερανισμένες από το βιβλίο του Δ.Σ.Λουκάτου: "Συμπληρωματικά του Χειμώνα και της Άνοιξης" , εκδ. Φιλιππότη)