Ποντιακή Γενοκτονία
19 Μαΐου - Ημέρας μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου
2013-05-18 20:52
Ποντιακό Ακριτικό Τραγούδι
|
"Τραγώδ' Γαβρᾶ"
|
«Γαβρά, τραγούδησε»
|
|
Τραγώδ' Γαβρᾶ1, τραγώδ' , Γαβρᾶ καί Γαβροκωνσταντίνε2, |
Γαβρά, τραγούδησε, Γαβρά και Γαβροκωνσταντίνε, |
|
νά σάν τή μάναν καί τόν κύρ' , π' ἐγέννεσαν ἐσέναν. |
χαρά στη μάνα, το γονιό, που εγέννησαν εσένα |
|
Ὅνταν κάθεσαι σ' ἄλογον, τά στράτας ὅλ' ἀνοίγουν, |
Όταν κάθεσαι στ’ άλογο, οι δρόμοι όλοι ανοίγουν, |
|
οἱ δράκ3' παραμερίζνε σε καί τά ραχιά τρομάζνε, |
οι δράκοντες μεριάζουνε κι οι ράχες σε τρομάζουν, |
|
ἀπό μακριά ἐγνωρίζνε σε τ' Ἁε-Σερῆ τ' ὁμάλια, |
τα πλάγια του Αη-Σωρού από μακριά σε ξέρουν,
|
|
τιμοῦνε σε τά Πάρματα4 γιά τήν παλληκαρότε σ' . |
τιμούνε σε τα Πάρματα για την παλληκαριά σου. |
|
Τ' ὀρμία ὅλια ἐγόμωσες Σαρακενῶν5 κιφάλια!
|
Τις ρεματιές τις γέμισες Σαρακηνών κεφάλια. |
|
|
Μεταγραφή στην Κοινή Δημοτική : Δημήτρης Βουρλιωτάκης |
1: Οι Γαβράδες ήταν βυζαντινή αριστοκρατική οικογένεια μέ έντονη δράση στο στρατιωτικό τομέα στην περιοχή του Πόντου.
2: Το όνομα "Κωνσταντίνος" είναι πολιτογραφημένο στην Ακριτική μας ποίηση, καθώς είναι το όνομα του ιδρυτή της Νέας Ρώμης (Κωνσταντίνου-πόλις) και του λυτρωτή του Χριστιανισμού από τις διώξεις των τριών προηγουμένων αιώνων.
3: Οι δράκοι, ως παραμυθικό στοιχείο, έχουν περάσει στα ακριτικά τραγούδια για επιτονισμό της υπερφυσικής ανδρείας των υπερασπιστών των βυζαντινών συνόρων. Φυσικά είναι άμεσος ο συνειρμός με τον Αη-Γιώργη που φονεύει το δράκοντα, αλλά και ακόμη παλαιότερα με τον Βελλερεφόντη που καβάλα στον φτερωτό Πήγασο σκότωσε τη Χίμαιρα, ένα φοβερό δρακοντόμορφο τέρας.
4: Ονομασία ορεινής περιοχής της Αργυρούπολης του Πόντου
5:Ως Σαρακηνοί χαρακτηρίζονται οι ανατολικοί εχθροί του Βυζαντίου, αρχής γενομένης από τους Άραβες. Κατόπιν η λέξη γίνεται συνώνυμη του μωαμεθανού, του απίστου, του διώκτη του χριστιανισμού.
Η Ποντιακή διάλεκτος ως κιβωτός επιβίωσης της Ελληνικής γλώσσας
Με πνεύμα επετειακής αναφοράς προς απόδοση φόρου τιμής και μόνο, ας μου επιτραπεί να προβώ σε ορισμένες επισημάνσεις σχετικά με την επιβίωση πολύτιμων φωνητικών χαρακτηριστικών της αρχαίας γλώσσας μας δια μέσου της Ποντιακής. Κατ' αρχάς ας παρατηρήσουμε το ρηματικό τύπο "τραγώδ' " που είναι το αρχαίο "τραγωδῶ" , που προφανώς στην Ποντιακή δεν εξελίχθηκε φωνητικά στο κοινό νεοελληνικό "τραγουδώ" . Περαιτέρω ας τονιστεί η διατήρηση της προφοράς του "η" ως μακρού "ε" σε λέξεις όπως : "ἐγέννε(=η)σαν" , "παλληκαρότε"(=η) και "Σαρακε(=η)νῶν" , όπως ακριβώς εικάζεται ότι προφερόταν στην αρχαία Ελληνική. Αυτό ας είναι το μικρό μου φιλολογικό μνημόσυνο για τις περίπου 350.000 των γενοκτονηθέντων Ελλήνων του Πόντου.
Γαῖαν ἔχοιτε ἐλαφράν.